Konuk Yazar: Gözde Kılıç Yaşın
Yunanistan'da Siyasi Kriz ve Kritik Güvenoyu
Yunanistan, Makedonya İsim Anlaşması nedeniyle yeni bir siyasi kriz yaşıyor. Makedonya Parlamentosu 11 Ocak 2019’da “Kuzey Makedonya Cumhuriyeti” ismini kabul edince anlaşmayı parlamentosunda onaylama sırası Yunanistan’a gelmiş oldu. Yunan Hükümetinin küçük ortağı ANEL, İsim Anlaşması’nı gerekçe göstererek hükümetten ayrıldı. Şimdi hükümetin güvenoyu alması ve aynı zamanda artık imzalandığı yerin adıyla anılan İsim Anlaşması’nı parlamentodan geçirmesi gerekiyor.
Savunma Bakanlığı görevini üstlenen Panos Kammenos uzun zaman önce Prespa Anlaşması’nın meclise gelmesi durumunda istifa edeceğini ve hükümetten çekileceklerini açıklamıştı. Bu anlaşmanın Yunan parlamentosunda salt çoğunlukla (151 vekil oyu) değil, nitelikli çoğunlukla (180 vekil oyu) onaylanması, çoğunluk sağlanamıyorsa da referanduma gidilmesi ya da erken seçim yapılması gerektiğini savunuyordu. “Kuzey” ibaresi eklense dahi “Makedonya” isminin kalmasını ulusal çıkarlara aykırı buluyor hatta anlaşmanın arkasında George Soros’un olduğunu söylüyordu. Bakanlar Kurulu toplantısında doğrudan Dışişleri Bakanı Nikos Kotzias’u Soros’a hizmet etmekle suçlayınca Kotzias istifa etmişti. Ancak Soros’tan Prespa Anlaşması’nı ilerletmek için 50 milyon Euro aldığı, bu paradan 19 milyon Euro’nun anlaşma ile ilgili haber yapan yabancı gazetelere kendi pozisyonunu desteklemeleri için verdiği iddiaları üzerine bir araştırma, soruşturma, açıklama ya da yalanlama da gelmedi.
Kammenos’un istifası ve hükümetten çekilmesi beklenen bir durumdu. Peşinen yeni kurulacak hükümete güvenoyu vermeyeceklerini çünkü bunun Prespa Anlaşması’na destek anlamına geleceğini, kendi partisinden destek olacakları ise ihraç edeceklerini de belirtmişti. Hükümet kurulduğunda ANEL’in 10 olan milletvekili sayısı, yine Prespa Anlaşması’nın yarattığı tartışmalar nedeniyle 7’ye düşmüştü. Parti sözcüsü Mandalena Papadopoulou ve Selanik milletvekili Yorgos Lazaridis istifa etmiş; Dimitris Kammenos da hükümet hakkında Makedonya ile varılan anlaşmaya karşı gensoru önergesine destek verdiği için partisinden ihraç edilmişti. (Bu süreçte ana muhalefetteki Yeni Demokrasi (ND) partisinin verdiği gensoru önergesi reddedilmiş, hükümet güven tazelemişti.)
Ana muhalefetteki Yeni Demokrasi (ND) lideri Kiriakis Miçotakis de "Kim hükümete güvenoyu verirse Prespa Anlaşması'na destek vermiş sayılır. Bu anlaşma büyük bir milli yenilgidir.” sözleriyle partisinin tutumunu sergiledi. Miçotakis, aynı zamanda ANEL’in hükümetten ayrılmasını da kurgu olarak değerlendirdi.
Bugün güven oylaması gerçekleştirilecek. 300 sandalyeli parlamentoda Çipras’ın 151 vekilin onayına ihtiyacı var. Lideri olduğu SYRİZA’nın 145 milletvekili bulunuyor. Koalisyondan ayrılan ANEL'in 7 vekilinden ikisi bakan 4 vekil hükümete destek vereceğini açıkladı. Bunlardan biri Tarım, Kalkınma ve Gıda Bakan Yardımcısı Vasilis Kokalis, diğeri Turizm Bakanı Elena Kundura idi ve partilerinden ihraç edildiler. Kammenos, "Kundura hanım, resmi açıklamasıyla, koltuğu için oyunu ve Makedonya'nın ismini takas etmeye karar vermiştir. Ben de onu Bağımsız Yunanlıların parlamento grubundan çıkartıyorum." açıklaması yaptı. Ilımlı sol POTAMİ partisi milletvekili Sypros Danellis de destek oyunu açıkladı ve o da partisinden ihraç edildi. Bağımsız milletvekili Katerina Papakosta da hükümete güvenoyu vereceğini açıklayınca Çipras, gereken 151 sayısına ulaşmış oldu.
Gerçi hükümet dağılınca yaptığı açıklamada Çipras, güvenoyu alamasa bile bunun anayasal bir sorun doğurmayacağını Avrupa’da bu durumda 12 hükümet olduğunu, “söz verdiği kritik girişimleri gerçekleştirene dek” görevini sürdüreceğini ve ondan sonra erken seçime gideceğini açıklamıştı. Şu anda hükümetin güvenoyu alabileceği kesinleşmiş görünüyor. Olağan seçimler Ekim ayında, erken seçim söz konusu olursa seçimler Mayıs ayına çekilebilir.
Burada “söz verdiği kritik girişimler” ifadesi dikkat çekici ve bundan öncelikle anladığımız Prespa Anlaşması’nın onaylanması. (Diğeri de anayasa değişikliği olabilir) Güvenoyunu kritik bir sayıyla sağlayabilen Çipras’ın Kuzey Makedonya Cumhuriyeti ismini öngören anlaşmayı parlamentodan geçirebilmesi kendi partisi içinde hiç fire vermeden yine 6 vekilin desteğini almasına bağlı. Tabi bu da muhalefetin bu anlaşmanın onaylanması için Yunan Anayasası 28/2’de öngörülen salt çoğunluk oyunun (151 milletvekili onayı) yeterli olacağı kanaatini paylaşmasına bağlı. Ancak durum, asıl tartışmanın bu noktada başlayacağını gösteriyor.
Umulur ki Yunanistan Makedonya’nın sadece ismini değil anlaşma uyarınca değişime gittiği tüm yasal düzenlemelerin karşılığını anlaşmayı onaylayarak versin. Ancak yıllarca Makedonya kelimesinin kullanılmasını ulusal mesele haline getiren Yunanistan için bunun çok zorlu bir sınav olacağı açık.
