Selanik Mübadelesi ve Mübadiller

İlber Şiyak yazıyor




Kendisi de Mübadil Göçmeni olan Ayvalıklı Şair Hikmet Esen , yazdığı bir Şiirinde ,Mübadeleyi bizlere şöyle anlatıyor ;
Kim ne derse desin .
Sinsice olmadı gidişleri .
Ne kurşun , Ne ölüm !
Yürüdüler usulca Yakıp gölgelerini .
Ümitler ...
Mübadil türkülerle dudaklardan Savrulurken rüzgara .
Karşılarında Derya ,
İrili ufaklı bir tutam ada.
Ve gökyüzünden dökülen yıldız kırıntıları kaldı avuçlarında.
Ne Mal , Ne Mülk.
Bir yangındı Özgürlük..!

Evet... Bir yangındı Özgürlük...
Balkan Göçmenlerinin içindeki yangın ,Türkiye Cumhuriyetinin var oluş nedenlerinden biridir.*
*Bkz : İlber Şiyak .'' Bistra'nın Kardelenleri'' Kitabı .Konak Bld. Kültür Yayınları. İzmir .sh. 7

Evet ..! Bir yangındı Özgürlük...
Bir yangın yeriydi Selanik.
Gemilerde ölen Bebeler , Solan umutlar , Gökyüzüne ulaşan ağıtlar ,Salgınlardan telef olan insanlık.
Ya Rab , böyle acılara bir daha Aziz Milletime yaşatma !
Zira ; Rumeli Türklerinin çekmedikleri Çile , Acı , Zulüm ve Soykırım kalmadı .
İşte bu Mübadilleri taşıyan Gemilerin birinde , birbirlerinden ayrılan Göçmenlerin sılaya olan hasretlerini anlattıkları ve bizlerin de Selanik Türküsü diye bildiğimiz '' Bir Fırtına Tuttu Bizi'' adlı Türküyü yakarlar.
Bu Türkü o günlerden bu günlere kadar dilden dile okundu.

Bir fırtına tuttu bizi , Deryaya kardı .
O bizim kavuşmalarımız a yarim , Mahşere kaldı .
Yeni cezve yeni cezve kaynar kaynamaz oldu .
Nazlı yarimin dilleri a yarim söyler söylemez oldu .
Mapushane de yata yata yanlarım çürüdü .
Pencereden baka baka a yarim ela gözler süzüldü...

Evet , nice kavuşmalar mahşere kaldı !Nice ela gözler pencerelerden geride bırakılan Vatan topraklarına baka baka süzüldüler.Nice diller çekilen sefaleti söyler söylemez oldu .
Bugün , '' MÜBADELE'' sözcüğünün gerçek anlamını kaaç kişi tam olarak biliyoruz ?Soruyorum sizlere ; '' Mübadele'' sadece Göçmenlerin iki ülke  arasında karşılıklı olarak takas edilmeleri midir ?
Tabii ki hayır !
Mübadele demek , Baskı , İşkence , Zoralım , Hastalık , Salgın ,Sürgün , İskeleden uzakta ip ile tırmanılan gemiler , Anadolu'ya umuda giden Vapurlar , Yeni Coğrafyalar , Yeni topraklarda Çiftçilik , Doğduğu topraklara hasret , Yeni Vatanda yeni Komşuluklar ,Hor görülmeler ve Hakaretler demektir ...
Mübadele , Türk ve Yunan Hükümetleri arasında imzalanan nüfus değişimi sözleşmesidir.
Türk Milleti , Gazi Mustafa Kemal ATATÜRK'ün önderliğinde ,19 Mayıs 1919 - 9 Eylül 1922 yılları arasında Kurtuluş Savaşını gerçekleştirdi .Türkiye Cumhuriyetinin sınırları 24 Temmuz 1923 yılında çizilerek kabul edildi .
Lozan'da İsmet İNÖNÜ ile Venizelos bir araya gelerek , Anadolu'da Türk Tebası olarak yaşayan Ortodoks Rumlar ile Yunanistan'da yaşayan Türklerin karşılıklı olarak yer değiştirmeleri konusunu görüşerek ,30 Ocak 1923 tarihinde ''MÜBADELE ANLAŞMASI'' iki ülke arasında imzalanarak kabul edildi .
Bu anlaşmaya göre Türkiye'den 1.200.000 Ortodoks Rum Yunanistan'a ,Yunanistan'dan da 400.000 Müslüman Türk karşılıklı olarak yer değiştireceklerdi.Mübadele göçü tamamen deniz yoluyla gerçekleşmiştir .
Mübadillerin toplam sayıları konusunda pek çok değişik rakamlara rastlanmaktadır .Toplam 51 Vilayete 99.709 Aile ve 380.243 kişi olarak kaydedilmişlerdir .*
*Bkz : Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü Arazi İskan Dairesi kayıtları.
Bu Mübadele Anlaşması ile Anadolu'ya gelen Göçmenlere '' MÜBADİL'' denilmiştir.
Aradan uzun yıllar geçse de , Mübadillerin doğdukları ve terk ettikleri topraklara olan hasretleri hiç bir zaman dinmedi !Selanik'ten geriye kalanlar ;Mübadele , Acı , Gözyaşı , Sürgün ve Hasret ...
Türkiye'min her bir köşesinde bulunan Mübadillere Selam olsun...

Önemli uyarı :Bu yazdıklarımın kaynakları benim Rumeli Dedikleri ve Saruhan'dan Rumeli'ye Gönül Köprüleri kitaplarımdan alıntı olup izinsiz kullanılamaz.